CoP, CoM và những điều về chuyển trọng tâm cơ thể khi swing

[doanhuuhai]

Đây là chủ đề thứ 13 trong một bài viết rất dài của Jeff Mann. Bài viết được dịch theo ý hiểu của Đoàn Hữu Hải, Mr Jeff Mann không thể kiểm chứng được có đúng ý của ông không. Bạn có thể đọc bài viết nguyên bản theo link sau: http://perfectgolfswingreview.net/2014Revision.htm. Phần dịch này nói về việc di chuyển trọng lượng cơ thể và lực đè (pressure) dưới hai bàn chân khi chúng ta thực hiện cú swing.

Tôi đã viết một bài tên là “ Tối ưu hóa việc di chuyển trọng lượng cơ thể cho cú full swing” vào tháng 10 năm 2007, còn trong bài viết này tôi chủ yếu chú trọng vào 3 kiểu chuyển động khác nhau của backswing: rightwards centralized, leftward centralized, vertical centralized và tôi nói rất ít về tỉ lệ di chuyển trọng lượng cơ thể khi swing vì tôi không tin rằng có một chứng cứ khoa học cụ thể nào từ các nhà nghiên cứu golf để đưa ra một bình luận hợp lý. Nhiều thầy dạy golf ở thế hệ trước bằng thực nghiệm họ đánh giá rằng gôn thủ nên di chuyển 80% trọng lượng cơ...

Bạn cần đăng nhập để xem đầy đủ nội dung bài viết. Đăng nhập hoặc Đăng ký.

 

[doanhuuhai]

Bài viết rất hay mà tôi đã đọc liên quan đến chủ đề weight shift này được viết bởi Doug Marsh. Ông là một chuyên gia chỉnh gậy và có hứng thú với chủ đề này và đã nghiên cứu sâu về nó. Tôi sẽ sử dụng nhiều thông tin tham khảo từ bài viết xuất sắc của anh ta và tôi khuyến khích mọi người cố gắng đọc hết toàn bộ bài viết này.

Tôi nghĩ rằng phần quan trọng nhất trong bài viết của Doug Marsh đó là anh ta đưa ra các điểm khác nhau giữa CoM (center of mass – trọng tâm cơ thể) và CoP (center of pressure – tâm lực đè của hai bàn chân). CoM được Doug Marsh định nghĩa như sau: “CoM là một vị trí trên vật/cơ thể mà nó cân bằng hoàn toàn khi bạn cột một sơi dây tại điểm đó để treo lên”. CoM của gôn thủ phụ thuộc vào khối lượng tĩnh của các phần khác nhau của cơ thể (thân, chân, cánh tay) và tư thế của cơ thể khi swing. Ví dụ tư thế của cơ thể ở vị trí P4 (vị trí cuối backswing) và P7( vị trí impact) khác nhau thì vị trí CoM của cơ thể cũng khác nhau.

Hãy xem xét một ví dụ được đưa ra bởi Doug Marsh.

Hình Jamie Sadlowski ở vị trí impact. Hình copy từ bài viết của Doug Marsh​

Hình trên Doug Marsh mô tả lại một hình chụp lại từ phần mềm phân tích swing khi Jamie Sadlowski đang tiếp xúc bóng (bên trái) và được số hóa thành hình vẽ bên cạnh. Điểm màu đỏ trên hình bên phải đó là vị trí CoM của cơ thể lúc này. Chương trình này tính toán phần trăm phân bổ trọng lượng của cơ thể, bên trái và phải dựa vào sự tương quan giữa vị trí CoM và hai chân. Theo Doug Marsh, 51% trọng lượng cơ thể của Jamie Sadlowski nằm bên chân trái và 49% nằm ở chân phải khi tiếp xúc bóng.

Hình dưới thể hiện sự phân bổ trọng lượng cơ thể của Jamie Sadlowski vào thời điểm cuối backswing (p4) và impact (p7).​

Hình copy từ bài viết của Doug Marsh
​

 

[doanhuuhai]

Hãy chú ý rằng 38% trọng lượng của Jamie nằm ở chân trái vào cuối backswing và 51% nằm trên chân trái vào lúc impact. Mũi tên màu đỏ chỉ từ trên xuống thể hiện vị trí của CoM. Vị trí này thay đổi rất ít giữa hai thời điểm. Việc tối thiểu hóa di chuyển vị trí CoM trong suốt quá trình swing cho phép gôn thủ dễ dàng giữ được thăng bằng giữa hai chân hơn.

Bằng cách sử dụng phần mềm này để phân tích nhiều video swing của nhiều gôn thủ chuyên nghiệp, Doug Marsh đã đúc kết được mức độ di chuyển của trọng lượng cơ thể khi thực hiện cú swing. Dưới đây là một biểu đồ copy từ bài viết của anh ta, biểu đồ thể hiện sự phân bổ trọng lượng của cơ thể lên bàn chân trái (chân trước) của một số gôn thủ PGA được xếp hạng trong quá khứ và hiện tại

​

Top of backswing: vị trí cuối cùng của động tác backswing
Ball impact: vị trí lúc đầu gậy tiếp xúc bóng.
Đường thẳng màu đỏ là số liệu trung bình, % dịch chuyển trọng lượng trung bình là 41% (+-6%) ở vị trí top of backswing và 62%(+-8%) ở vị trí tiếp xúc bóng. Một vài gôn thủ chuyên nghiệp như Charlie Wi (kiểu swing Stack & Tilt) trọng lượng dồn lên chân trước (chân trái) là 58% ở vị trí top of backswing và 80% ở vị trí impact (đường thẳng màu xanh lam ở trên cùng). Trong khi Bubba Watson thì ngược lại, chỉ có 31% ở vị trí top of backswing và 44% ở vị trí impact (đường thẳng màu xanh lá cây phía dưới cùng). Sự phân bổ trọng lượng này cùng không có gì là ngạc nhiên cả khi bạn xem xét hình chụp Charlie Wi và Bubba Watson ở 2 vị trí top of backswing và impact.

 

[doanhuuhai]

​

Tôi đã vẽ một đường thẳng đứng màu đỏ từ trung điểm của hai bàn chân lên, dựa vào đó bạn cũng có thể đoán được sơ bộ sự phân bổ trọng lượng của cơ thể của từng người khi đánh giá từng phần của cơ thể nằm ở phía nào của đường thẳng.

Điều ý nghĩa nhất, quan trọng nhất có thể thấy được từ biểu đồ trên đó là CoM di chuyển rất ít đối với cú swing của hầu hết các gôn thủ chuyên nghiệp, điều này cũng giảm thiểu ý nghĩa của việc chuyển trọng tâm cơ thể để duy trì sự cân bằng giữa hai chân.

Còn về việc đo lường CoP trong suốt cú swing để làm gì?

Hãy xem xét những gì Doug Marsh trong bài viết của ông:” CoP (Center of Pressure) là vị trí nơi đặt lực tổng hợp của các lực phân bố không đều trên diện tích tiếp xúc của hai bàn chân với mặt đất. Khi bạn đứng thẳng, CoP nằm chính giữa hai chân của bạn. Trong trường hợp này đường thẳng đứng đi qua điểm CoP sẽ cũng đi qua điểm CoM. Tuy nhiên khi bạn chuyển động vị trí của CoP và CoM sẽ di chuyển chệch nhau.” (bạn có thể đọc thêm bài: Những chuyển động của chân giúp bạn chơi gôn tốt hơn và khái niệm sơ bộ về CoP và CoM)

Nói một cách khác, đo lường CoP là đo lường lực đè thẳng đứng dưới hai bàn chân của gôn thủ trong suốt quá trình thực hiện cú swing. Vị trí CoP di chuyển giữa hai bàn chân phụ thuộc vào lực đè mạnh hay nhẹ dưới mỗi bàn chân vào các thời điểm khác nhau của quá trình swing. Tôi sẽ chỉ ra điểm CoP này di chuyển sang phải khi thực hiện backswing và sang bên trái khi thực hiện downswing.

 

[doanhuuhai]

Hãy xem video quay swing của David Wedzik:

​

David Wedzik (giám đốc của Trung tâm dạy Golf Evolution) sử dụng hệ thống phân tích của hãng Swing Catalyst để chứng minh điểm CoP di chuyển như thế nào khi swing.

Dưới đây là những hình chụp từ video của ông:

Lực đè của mỗi bàn chân thể hiện ở hai cột ở phía trên bên phải. Lực đè dưới hai chân cũng được thể hiện trên biểu đồ bên cạnh, màu đỏ càng đậm thì lực đè càng mạnh. Chấm màu trắng chính là vị trí CoP tương ứng với thời điểm swing đang thực hiện. CoP này di chuyển khi chúng ta thực hiện swing và nó vạch ra đường di chuyển của nó là đường màu trắng.

 

[doanhuuhai]

Khi vào bóng, lực đè dưới chân trái của David Wedzik là 56% và chân phải là 44%. Hình 1 là thời điểm cuối backswing, lúc này chân phải là 65% và chân trái là 35%, chấm trắng (CoP) di chuyển gần hơn đến chân phải. Tuy nhiên hãy lưu ý là David Wedzik áp dụng kiểu backswing Vertical Centralized, ông không di chuyển CoM sang phải và vòng tròn màu đỏ vẽ quanh đầu thể hiện rằng ông giữ đầu chính giữa, không di chuyển. Vì vậy điều gì làm cho CoP dưới chân ông tăng từ 44% lên 65%? David nói rằng ông tăng lực đè dưới chân phải khi ông chủ động thẳng chân phải và động tác “chủ động thẳng chân phải – active right leg straightening” chống lại phản lực của mặt đất là nguyên nhân làm tăng lực đè. Tôi cũng đồng ý với David Wedzik về sự giải thích này.

Hình 2 thể hiện David Wedzik vào thời điểm impact, 87% lực đè nằm dưới chân trái, chấm trắng (CoP) nằm rất gần với bàn chân trái, đường thẳng màu trắng lại chạy từ phải sang trái. Mũi tên màu cam chỉ cho bạn thấy di chuyển ngang của hai hông sang trái trong suốt quá trình downswing. Tôi không ngạc nhiên gì về điều này bởi vì David Wedzik áp dụng động tác chuyển mông/hông ngang sang trái, đây là điểm đặc trưng của kiểu swing Stack& Tilt. Trong video ông nói rằng những gôn thủ giỏi nhất thế giới, lực đè dưới chân trái của họ vào thời điểm impact khoảng 80-95% khi đánh gậy sắt. Tôi tin rằng điều này là sai (vì không khoa học). Tôi tin rằng ý kiến này chủ yếu là đúng cho các gôn thủ:

1.) những người sử dụng kiểu backswing Vertical Centralised hoặc Leftward Centralised

2.) những gôn thủ sử dụng nhiều chuyển động ngang sang trái của hông trong quá trình downswing

3.) những người chủ động thẳng chân trái vào cuối downswing (làm cho xương chậu trái đột ngột nâng cao lên) giống như động tác nhảy lên (jump up).

Tôi không nghĩ rằng lực đè 80-95% là cần thiết với những gôn thủ những người:

1.)Sử dụng kiểu backswing Rightward Centralised

2.) Những người chủ yếu là xoay hông chứ không di chuyển ngang (theo kiểu rotating-in-barrel như Ben Hogan) đồng thời kết hợp với uốn cong phần trên của cơ thể như Bubba Watson và Jamie Sadlowski.

 

[doanhuuhai]

Trước khi tôi thảo luận chi tiết về sự khác nhau của việc di chuyển trọng lượng cơ thể giữa những gôn thủ swing theo trường phái của David Wedzik (5-Simple Keys) (kiểu swing giống giống kiểu swing Stack & Tilt) và những gôn thủ sử dụng các chuyển động thêm của cơ thể để thay thế cho việc di chuyển trọng lượng (Bubba Watson), chúng ta hãy cùng xem xét 2 gôn thủ có kiểu swing giống David Wedzik. Bạn có thể xem trong video sau về Suzann Pettersen và Grant Waite.

​

Đầu tiên là Suzann Pettersen. Đây là hình tôi chụp từ video trên.

Hãy lưu ý rằng Suzann có độ nghiêng cột sống về bên phải rất ít khi vào bóng, mặc dù hai chân, hai hông đối xứng nhưng 59% CoP nằm trên chân trái khi vào bóng. Điều này thể hiện rằng không có sự tương quan giữa CoP và CoM khi đang ở tư thế tĩnh. Việc Suzann đang nhấn/đè chân trái nhiều hơn chân phải khi vào bóng với trọng lượng cơ thể hầu như cân bằng không làm cho tôi ngạc nhiên. Tôi cũng không ngạc nhiên nếu một gôn thủ sử dụng kiểu backswing Rightward Centralised có tỷ lệ CoP trong khoảng 50:50 đến 60:40 (trái 60%) khi vào bóng.

 

[doanhuuhai]

Lưu ý rằng Suzann sử dụng Rightward Centralised backswing, di chuyển đầu sang phải rất ít (hãy nhìn vào gạch màu đỏ trên hình). Suzann có lực đè dưới chân phải là 71% vào vị trí top of backswing. CoP di chuyển một chút sang bên phải. Suzann không phải là gôn thủ chủ động thẳng chân phải giống như kiểu swing Stack & Tilt, chân phải vẫn cong một chút trong quá trình thực hiện backswing. Tuy nhiên điều này vẫn làm tăng lực đè dưới chân phải, do phải neo chân lại để ổn định chân phải, tránh không cho hông đưa sang phải.

 

[doanhuuhai]

​

Hình trên Suzann đang ở thời điểm cuối của giai đoạn khởi đầu downswing. Chuyển động chân của Suzann như mô tả trong hình dưới. Cô giữ nguyên hông phải, xoay hông trái về sau (kiểu xoay hông để chừa lối di chuyển cho tay của Hogan – Left hip clearing action). Vì thế lực đè dưới chân Suzann cân bằng 50:50

Hình chụp từ sách : The Golf Swing. David Leadbetter. Trong hình thứ 4, đùi trái và đùi phải đang ở tư thế xoay ra ngoài (dual-ER). Gôn thủ được vẽ đứng trong một thùng rượu to, anh ta xoay hai chân, hai hông trong phạm vi của thùng rượu (kiểu xoay rotating-in-barrel của xương chậu)​

 

[doanhuuhai]

Hình trên lực đè lên chân trái là 77% khi tiếp xúc bóng, và CoP di chuyển lại gần chân trái cho dù cô có nghiêng một chút về phía phải. Cũng chẳng có gì ngạc nhiên đối với gôn thủ sử dụng kiểu backswing Rightward Centralised khi lực đè dưới chân trái nhiều hơn chân phải mặc dù CoM có thể di chuyển nhẹ sang phải so với CoP. Việc chủ động nhấn/nhún/đè/rùn lên chân trái khi thực hiện downswing làm cho chân trái trụ chắc chắn nhằm: 1.) tránh không cho xương chậu/hông di chuyển ngang quá nhiều về phía mục tiêu và 2.) cho phép gôn thủ tiếp tục xoay xương chậu ổn định trên “trụ trái” khi đánh xuyên qua bóng và kết thúc swing.